"Сарман үзәк район хастаханәсе" дәүләт автоном сәламәтлек саклау учреждениесенең тышкы табиб-фтизиатры Хафизов Рашат Раушанович туберкулез һәм аны профилактикалау турында
"Сарман үзәк район хастаханәсе" дәүләт автоном сәламәтлек саклау учреждениесенең тышкы табиб-фтизиатры Хафизов Рашат Раушанович туберкулез һәм аны профилактикалау турында. Туберкулез - кеше һәм хайваннарның иң борынгы инфекциясе. Туберкулезны кузгатучы үпкәләрне еш кына зарарлый һәм кешенең иммунитетын боза. ВОЗ бәяләве буенча, дөньяда 10 миллионга якын кеше туберкулез белән интегә, ә бер елда аннан 1,2 миллионнан артык кеше үлә. Туберкулезны кузгатучы - Mycobacterium tuberculosis бактериясе. Ул тышкы тирәлектә тотрыклы һәм кайбер очракларда кипкән хәлдә еллар буена сакланырга сәләтле. Инфекция чыганагы - туберкулезның актив формасы белән авыручылар һәм хайваннар (эре мөгезле терлек, кәҗәләр, этләр, кошлар). Бактерияләр бүленеше булган туберкулезның ялган формасы белән авыручылар аеруча куркыныч. Инфекция таратуда иң мөһим булган төп тапшыру механизмы - аэроген, ә тапшыру юлы - һава-тамчылы механизм. Һава-тузан, контакт, алиментар (азык белән), тапшыруларның вертикаль (йөклелек вакытында) юлы булырга мөмкин.
Туберкулез белән теләсә кайсы кеше яралана ала. Туберкулез инфекциясе чыганагы белән аралашу 3 яшькә кадәрге балалар, авырлы хатын-кызлар, сулыш органнары туберкулезы белән авыручы затлар, хроник авырулары булган, алкоголизм һәм тәмәке тартучылар, иммунитеты түбән булган затлар өчен аеруча куркыныч. Инкубацион чор 3 айдан алып берничә елга кадәр дәвам итәргә мөмкин. Инфекцияләнгәннән соң 90% очракта латент туберкулез инфекциясе формалаша, 10% - актив туберкулез (үзенчәлекле ялкынсыну) үсә. Авыру симптомнары организмда йогышлы процессның локальләшүенә бәйле. Актив туберкулез үсешендә түбәндәге симптомнар булырга мөмкин: - 3 атнадан артык дәвам иткән ютәл. Кан эчү. Сулыш алганда күкрәк авыртуы, йөткергәндә. - Аппетитны югалту, авырлыкны югалту. арыганлык, - бизгәк, салкынлык, төнге батырлык.
Туберкулез, бөерләрне, умыртка сөяген, буыннарын, баш миен дә кертеп, организмның башка органнарын һәм системаларын да зарарларга мөмкин. Мондый очракта авыру симптомнары процессны локальләштерүгә туры килә. Авыруның башлангыч стадияләрендә клиник чагылышлар бөтенләй юк диярлек, бу исә туберкулез белән авыручыларның медицина ярдәме сорап соңгы мөрәҗәгатенә китерә - ачыкланган клиник күренешләр барлыкка килгәннән соң - йөткерү, температура күтәрелү, ару, авырлыгы кимү һ.б. Мондый авырулар инде туберкулез инфекциясенең куркыныч чыганагы булып тора, бу исә алар белән яшәү урыны яки коллективта үзара бәйләнештә торучы затларны инфекцияләүгә китерә. Кайвакыт туберкулёз имптомсыз формада уза һәм очраклы рәвештә ачыклана. Туберкулез вакытында катлауланулар еш була, алар арасында үпкә плевриты, пневмоторакс, туберкулез лимфадениты, югары сулыш юлларының туберкулезы, веноз тромбоэмболия, септик шок һәм башкалар аеруча киң таралган.
Россия Федерациясендә соңгы 10 ел дәвамында туберкулез белән авыручыларның кимүе күзәтелә. Сарман районына килгәндә, узган ел күрсәткечләр алдагы еллар белән чагыштырганда тотрыклы булып кала бирә. Балалар һәм яшүсмерләр арасында авыру очраклары, шулай ук туберкулездан үлүләр күзәтелми. Авыруларның кимүенә карамастан, туберкулез үзебезнең сәламәтлек саклау өчен җитди проблема булып кала.
Профилактика Туберкулез таралуны кисәтүгә юнәлдерелгән төп чаралар булып балалар халкының иммунизациясе, авыруларны һәм йогышлы затларны иртә ачыклау һәм дәвалау, туберкулёз инфекциясе чыганакларында эпидемиягә каршы чаралар үткәрү тора. Авыруны иртәрәк ачыклау максатында безнең илдә туберкулезга профилактик тикшерүләр үткәрелә. Өлкән халык өчен үпкәләрне елына кимендә бер - ике тапкыр флюорографик тикшерү каралган (һөнәргә, сәламәтлеккә һәм төрле хәвеф-хәтәр төркемнәренә карап). 12 айлык балаларга ел саен иммунологик тикшеренүләр уздырыла (Манту, Диаскинтест пробасы). Югары инфекция белән туберкулез авыруын йоктыру куркынычы зур булганда, тикшерүләр арта.
Махсус туберкулёз иммунитеты туберкулезга каршы вакциналар (БЦЖ һәм БЦЖ-М) иммунизациясенә ирешелә. Яңа туган баланы бала тудыру йортында яшәүнең беренче көннәрендә бәйлиләр, бу исә 5-7 ел дәвамлылыгы белән иммунитетны тәэмин итә. Тискәре Манту пробасы булганда, туберкулёзга каршы кабат 7 ел прививка ясыйлар. Иммунизация яшь балаларда туберкулез менингитларының үсешен кисәтә, балаларны туберкулезның авыр формаларыннан саклый һәм инфекцияләгәндә аның үсеш куркынычын киметә. Ришвәтсез профилактика гаиләнең барлык әгъзаларының туберкулёзын вакытында тикшерүдән, инфекция учагында контактлы затларны тикшерүдән, шулай ук сәламәт яшәү рәвеше принципларын үтәүдән, зарарлы гадәтләрдән баш тартудан, дөрес тукланудан, хезмәт һәм ял режимын оптималь берләштерүдән, җитәрлек йокыдан, саф һавада хәрәкәт активлыгыннан баш тартудан гыйбарәт.